ساختمان مرکزی پارک علم و فناوری خراسان جنوبی

ایده معماری

ایده اولیه معماری با همکاری مهندس رضا خزائی و دکتر فرید فروزانفر و اینجانب بر پایه استفاده از چند ویژگی منطقه خراسان جنوبی پایه گذاری شد. مهمترین این ویژگی ها عبارتند از:

ارگ کلاه فرنگی بیرجند

ارگ کلاه فرنگی یکی از آثار تاریخی شهر بیرجند است که در دوره قاجار و بین سال‌های ۱۲۶۴ تا ۱۳۱۳ هجری قمری ساخته شده ‌است. اين بنا از بناهاي شاخص شهري بيرجند محسوب مي­شود و به دليلي فرم خاص خود به عنوان نماد و نشانه شهر شناخته شده است. ارگ كلاه فرنگي با مساحت۶۷۷ متر مربع در شش طبقه و به شكل زيگورات ساخته شده است. از شش طبقه آن دو طبقه داراي كاربري بوده و باقي طبقات صرفاً برای فرم بنا تعبيه شده اند. با توجه به شيوه معماري قدمت بنا به اواخر دوره زنديه و اوايل قاجاريه نسبت داده مي­شود. اين بنا متعلق به حسام الدوله امير معصوم خان خزيمه از حكام محلي بيرجند بوده است. به همين منظور به ارگ حسام الدوله معروف بوده است اما بعدها به سبب سبك معماري مطبق آن به ارگ كلاه فرنگي معروف شد.

بخش هم کف بنا با داشتن کاملترین نقشه و فضاسازی، جایگاه ویژه‌ای در این بنا دارد. فضای ورودی ارگ جلوتر از طبقه هم کف ساخته شده است.

حوضخانه مرکزی در طبقه همکف یکی دیگر از ویژگی های ارگ می باشد. درب فضاهای اطراف حوضخانه به این محل باز می شود. بالای حوضخانه تا سقف آخر باز است.

گودال باغچه

گودال باغچه يا باغچال در وسط حياط مركزي ساخته مي شده و يك طبقه در داخل زمين فرو مي رفته است. در حاشيه ي اين حياط اغلب رواق و گاه چند اتاق به شكلي نيمه باز ساخته مي شده و كاشت درخت انار، پسته و انجير در اين گودال باغچه ها مرسوم بوده است. با توجه به كوچكتر و پايين تر بودن اين حياط ها و استفاده از رطوبت و خنكي زمين، علاوه بر رطوبت گياهان و خنكي آب، در واقع فضايي به مراتب اقليمي تر از حياط شكل مي گرفته است.

تپه ماهورهای کویر

تپه های ماسه روان در اثر وزش باد شکلها و منحنی های چشم نوازی را بوجود می آورند.

دودکش خورشیدی

یکی از کاربردهای انرژی خورشید استفاده از گرمای ایجاد شده برای به جریان انداختن هوای داخل ساختمان است. دودکش خورشیدی چنین کاری را انجام می‌دهد. شکل زیر شیوه کاری یک دودکش خورشیدی را نشان می‌دهد. بادگیرها نمونه بارز از چنین سامانه‌ای هستند که در معماری سنتی ایران به فراوانی یافت می‌شوند.

معماری ساختمان پارک علم و فناوری خراسان جنوبی

این ساختمان دارای دو طبقه دایره ای شکل در پایین و چهار طبقه مستطیل شکل در بالا می باشد. طبقه پایین عمدتا در زیرزمین قرار دارد و از سمت شمال و جنوب به گودال باغچه ختم می شود. گودال باغچه ها علاوه بر ایجاد یک فضای سبز، امکان انتقال هوای خنک مطبوع را به داخل ساختمان فراهم می کند.

یک فضای خالی در میانه ساختمان و در تمام طبقات ایجاد شده است. این فضا از طبقه سوم پشت نمای شیشه ای جنوبی قرار دارد و دودکش خورشیدی را بوجود می آورد. انحناهای طراحی شده در نما، نمادی از تپه ماهورهای کویری است.

حرکت هوای گرم به سمت بالا و خروج آن از بالای ساختمان سبب ورود جریان هوای خنک از گودال باغچه ها به داخل ساختمان می شود.

سازه ساختمان پارک علم و فناوری خراسان جنوبی

سازه ساختمان قاب خمشی با اتصالات مقطع کاهش یافته (RBS) است که به صورت درختی اجرا شده است. وصله تیر در انتهای قطعه درختی، اتصال فلجی چهار سوراخه می باشد. با دلیل نیاز معماری، دهانه های میانی حدود ۹٫۵ متر است.

برای نگهداشتن نمای شیشه ای منحنی شکل جنوبی که جداره جلوی دودکش خورشیدی را تشکیل می دهد تیرهای قوسی سلولی طراحی شده اند.

شکل زیر فضای خالی میانی ساختمان ( دودکش خورشیدی) را نشان می دهد.

تیرهای سلولی با ورق طراح شد. از این رو، ابتدا ورق جان مشابه تیرهای لانه زنبوری به گونه ای باید برش خورد که کمترین دور ریز ورق را داشته باشد.

سپس، دو جزء جان به هم متصل شده و بالها جوشکاری می شوند. برای نواحی که اثر لنگرهای ثانویه روی مقاومت تیر اثر مخرب می گذارد سوراخ های جان با ورق پر می شود.

• با تشکر از شرکت سامان فولاد برای عکس های ساخت و نصب اسکلت